Healthtech speelt een steeds grotere rol bij de kwaliteit van leven

Muziek en geluid spelen een grote rol bij verschillende opkomende innovatieve gezondheidstechnologieën, die ingezet worden bij mensen die lijden aan stress of dementie.

Healthtech is erop gericht ons leven te verbeteren, zodat we niet alleen fysiek maar ook mentaal gezonder en sterker worden. Er zijn dan ook veel onderzoekers en bedrijven die zich bezighouden met de ontwikkeling van dergelijke technologieën. Een voorbeeld is AlphaBeats, de Eindhovense start-up die biofeedback met muziek combineert om de effecten van stress te verminderen.

 

Inner peace creates outer peace
Het bedrijf start binnenkort met bètatesten. Er hebben zich hiervoor al zo’n 1400 mensen aangemeld. CEO Han Dirkx vertelt: “Er zijn veel mensen die interesse hebben in een tech-gerelateerde oplossing voor stressproblematiek. Onze visie is samen te vatten als ‘inner peace creates outer peace’. Op het moment dat jij mentaal fit bent, heeft dat gevolgen voor je partner, je kinderen, je straat en uiteindelijk de samenleving. We denken zelfs dat voldoende mentaal gezonde mensen effect kunnen hebben op de hele wereld. Het kan bijvoorbeeld leiden tot een afname in geweld.”

 

Verschillende doelgroepen
AlphaBeats heeft vooralsnog niet de ambitie een grote app te ontwikkelen die iedereen kan downloaden en gebruiken. “Wij zien onszelf meer als een inside technologie”, legt Dirkx uit. “Stress komt op zoveel verschillende manieren tot uiting. De een slaapt niet goed, de ander heeft last van angsten, noem maar op. Daarom zoeken we samenwerking met partijen die zich richten op het welzijn van specifieke groepen. We zouden bijvoorbeeld prima een onderdeel kunnen worden van een burn-out preventieprogramma bij grote bedrijven. Maar we zouden ook een knopje kunnen worden bij applicaties die zwangere vrouwen begeleiden.”

 

Coronastress
Ook op het gebied van stress door corona kan de technologie van AlphaBeats van grote waarde zijn. Dirkx: “Voordat corona er was, zei de World Health Organization al dat stress de gezondheidsepidemie van de 21e eeuw is. Met corona is dat alleen maar erger geworden en daardoor ontstaan er heel veel vervelende situaties. Wij denken dat wij hier absoluut een rol in kunnen spelen. Sterker nog, een groot deel van de aandacht die wij krijgen, heeft betrekking op de toegenomen stress door corona.”

Door de technologie aan meerdere partners ter beschikking te stellen, hoopt Dirkx in de nabije toekomst zoveel mogelijk mensen te bereiken. “Als we onze service klaar hebben, kan iedereen hem gebruiken. Dure wearables zijn niet nodig. Iedereen met een mobiele telefoon kan straks zijn of haar eigen biosignaal meten.”

 

Everyday Sounds of Dementia
Een andere interessante healthtech-ontwikkeling is het Everyday Sounds of Dementia project. Dit driejarige project is begin 2018 opgezet door de Technische Universiteit Eindhoven, Tranzo (Tilburg University), Coöperatie Slimmer Leven en Archipel Zorggroep Eindhoven. In het project wordt onderzocht hoe geluid een positieve impact kan hebben op mensen met dementie.

Maarten Houben, promovendus aan de TU Eindhoven bij het departement Industrial Design, vertelt: “We onderzoeken de de rol van geluid, meer specifiek omgevingsgeluiden en klanken, in technologie en design voor mensen met dementie. We vertrekken hierbij vanuit een heel exploratief standpunt. We weten dat muziek een grote impact kan hebben op mensen met dementie. Op basis daarvan bekijken we wat we kunnen met de alledaagse geluiden uit onze omgeving. Daar is eigenlijk heel weinig onderzoek gedaan, waardoor er een kennislacune is. Wij springen daar nu op in. We willen bijvoorbeeld weten hoe we met klanken en alledaagse geluiden herinneringen kunnen opwekken. Kunnen we die geluiden gebruiken om sociale interactie op te wekken, kunnen we mensen tot rust brengen of juist activeren, kunnen we emoties beïnvloeden?”

Naast dit wetenschappelijke perspectief is ook de gehanteerde methode van groot belang bij het onderzoek. “We spelen niet de hele dag vogelgeluiden af om te kijken of mensen daar gelukkiger van worden. We proberen objecten te ontwerpen die specifieke geluiden afspelen om daarmee de levenskwaliteit van mensen met dementie te verbeteren. Door middel van die objecten kunnen we de persoonlijke reacties van de mensen beter in kaart brengen. Zo nemen we echt het perspectief van de mensen zelf mee in het onderzoek.”

 

Geluidsbord
In het kader van het project hebben Houben en zijn team verschillende objecten ontwikkeld. Voor de eerste studie werd er een geluidsbord gebruikt waarop meerdere interactieve klanken konden worden afgespeeld. “Zo hadden we rustige zeegeluiden, maar ook geluiden van meeuwen en spelende kinderen. We gaven een schelp aan de participanten en door de schelp op het object te plaatsen konden ze zelf die geluiden afspelen. Rond de schelp zaten vier knoppen, waarmee de mensen de individuele geluiden aan en uit konden zetten.”
Uit het onderzoek blijkt dat deze activiteit bij veel mensen voor een aangename ervaring zorgt. “We kunnen bij deze mensen echt iets teweegbrengen met geluid. Zo kan het ophalen van een betekenisvolle herinnering een gevoel van zelfvoldoening geven en leiden tot positieve emoties.”

 

Thuissituatie
Bij deze eerste studie draaide het vooral om het emotionele aspect en het opwekken van interacties. In een volgende fase van het project richtten de onderzoekers zich meer op storytelling. “Daarbij zijn we naar de thuisomgeving gaan kijken. Dit keer wilden we echt de persoonlijke geluiden gaan inzetten. Hierbij kan je denken aan geluiden uit de kinder- of studententijd of geluiden van hobby’s of vakanties. Het object dat we gebruikten, was een soort uitbreiding van het geluidsbord. Hierbij konden mensen met een beginnende tot milde vorm van dementie een soort tijdlijn maken van hun eigen leven. Je kan het een beetje vergelijken met een spel. Familieleden vervullen vaak een belangrijke rol bij het ophalen van verhalen en levensgebeurtenissen, maar door het object op deze manier aan te bieden kan ook de persoon met dementie zijn of haar eigen interpretatie geven.”

 

Belevingsgerichte technologie
Houben geeft aan dat deze vorm van emotionele beleving erg belangrijk is in de thuissituatie: “Mensen met dementie krijgen in de beginfase vooral functionele technologieën tot hun beschikking, zoals een kalender of een medicijndoosje. Zeker in coronatijd is het echter nodig om veel meer voor belevingsgerichte technologie te gaan.”

Naar aanleiding van dit onderzoek concludeert Houben dat het object en de gehanteerde methode zeer nauw samenhangen met de associaties die worden verkregen door de geluiden. Met andere woorden: het ontwerp van de objecten speelt een cruciale rol. Houben: “Je kan de associaties op deze manier beter omvormen tot een zinvol gesprek en een betekenisvolle ervaring. Ook voor de verzorgers bleek het erg waardevol. Zij gaven bijvoorbeeld aan dat ze een beter beeld hadden van de persoon zelf, wat uiteindelijk bijdraagt tot een meer persoonsgerichte zorg.”

 

VITA geluidskussen
Tot slot heeft Houben nog onderzoek gedaan met mensen in een latere fase van dementie. “In samenwerking met zorgorganisatie Pleyade in Arnhem is het VITA geluidskussen ontwikkeld. Mensen met gevorderde dementie kunnen daarmee zelf geluid en muziek afspelen.”

VITA is een zacht kussen met zes vlakken waaronder sensoren zijn aangebracht. De elektronica en speaker zitten binnenin het kussen verwerkt. Mensen met dementie kunnen dan geluid of muziek afspelen door hun hand simpelweg op een van de vlakken te leggen.

Het kussen werd onder meer gebruikt voor individuele begeleiding. “We hebben het ingezet bij iemand die bedlegerig was. Hij was een groot autofan en via het kussen lieten we racegeluiden horen. Dat bracht wel iets teweeg”, aldus Houben. “Het kussen roept speelsheid en nieuwsgierigheid op en kan zo gebruikt worden om vastgeroeste routines te doorbreken.”

Door middel van VITA bleek er zelfs een vorm van non-verbale interactie mogelijk: “Ja, het was mooi om te zien dat sommige mensen de geluiden imiteerden. De verzorgers speelden daarop in door het geluid ook na te doen. Zo was er toch interactie, een vorm van contact.”

 

Geen goed of fout
Hoewel de geluiden niet op alle deelnemers hetzelfde effect hadden, is Houben erg enthousiast over de mogelijkheden voor de toekomst. “Het is een interessante zoektocht. Maar de geluiden bieden in ieder geval veel kansen om nieuwe en betekenisvolle ervaringen aan te bieden. De belangrijkste les is dat geluid een heel toegankelijke manier is voor sociale activiteiten met mensen met dementie. Het geluid haalt iets op wat voor die persoon een vorm van waarheid heeft. Er is geen goed of fout.”

Houben is blij met de kennis en de vele praktische inzichten die het project heeft opgeleverd. Hij benadrukt tot slot dat een persoonlijke aanpak onmisbaar is bij dit soort onderzoeken: “Als productontwerpers moeten we echt de interactie met de mensen aangaan en aanwezig zijn in de context van het verpleeghuis of de thuissituatie. Wil je goede resultaten behalen, dan moet er een soort vertrouwensrelatie ontstaan. Je kan jezelf niet buiten die setting en die context zetten.”

 

Bron: Innovation Origins