Studenten TU Eindhoven bedenken techniek voor fijner leven met dementie
Dit artikel verscheen eerder in het Eindhovens Dagblad en is geschreven door Arnold Mandemaker, naar aanleiding van Wereld Alzheimerdag en de diverse onderzoeken over dementie waar Coöperatie Slimmer Leven bij is betrokken.
EINDHOVEN/HELMOND – Het leven van mensen met dementie wint aan kwaliteit door hen dingen te laten beleven. Muziek, geluid, beweging of een wandeling in een ‘beleeftuin’. Op de TU/e bedenken studenten en promovendi nieuwe toepassingen.
Het is flink aanpoten in de zon. Wim Swinkels wist het zweet van zijn voorhoofd. De jurist heeft zijn schrijftafel verruild voor de binnenplaats van verzorgingshuis Keyserinnedael in Helmond.
Swinkels, lid van Rotaryclub Helmond, is samen andere leden, directrice Kim Bombeeck en de professionele hulp van tuinier Du Pré begonnen aan een flinke klus. De binnenplaats, nu nog belegd met betontegels, moet over drie weken een ‘beleeftuin’ zijn. Waar dementerende bewoners én omwonenden van het verpleeghuis straks via brede paden worden geleid naar verhoogde bakken vol geurende kruiden, perkjes en een terras.
Rotary
De Rotary heeft hiervoor 8500 euro gedoneerd uit de opbrengst van de jaarlijkse drakenbootrace. ,,Financieel bijdragen is één, maar we willen ook een fysieke bijdrage leveren”, zegt Swinkels. Dus sjouwt hij nu een dagje met zware betontegels.
Het is in meer verpleeghuizen een onderwerp dat meer aandacht krijgt: beleving. Mensen met dementie stimuleren door middel van beeld, geluid, geur of voorwerpen. Zo hangen In de gang van Keyserinnedael posters van beroemde films en acteurs. Een muur is beschilderd met het beeld van de Helmondse Markt van weleer. Directrice Bombeeck droomt van een ‘vogeltjesboom’ in de beleeftuin met luidsprekertjes die vogelgeluidjes maken als er iemand aan komt.
Wetenschappers
Niet alleen de zorgwereld is met het thema beleving bezig, ook studenten en wetenschappers. Op de Technische Universiteit Eindhoven leidt assistent-professor Rens Brankaert onderzoek naar ontwerpen voor mensen met dementie bij de faculteit Industrial Design. Het blijkt onder studenten een van de meest populaire afdelingen. Brankaert promoveerde op onderzoeken naar de inzet van techniek bij dementie.
De groep is bezig met ‘warme technologie’: manieren om met techniek de kwaliteit van leven voor mensen met dementie te verbeteren. ,,De studenten gaan daarvoor naar verpleeghuizen, want dit kan je niet doen vanuit een lab”, zegt Brankaert. In Eindhoven zijn dat de verpleeghuizen van instelling Archipel.
Het team experimenteert bijvoorbeeld met strandgeluid, opgebouwd uit vier lagen: wind, golfslag, krijsende meeuwen en spelende kinderen. Elke laag kan apart aan en uit worden gezet. ,,Bekend is dat mensen met dementie vaak nog wel liedjes en melodieën herkennen. We kijken nu of geluid hetzelfde effect heeft”, legt Brankaert uit.
Jeugdherinneringen
Techniek wordt nu vooral gebruikt om zorg veiliger en efficiënter te maken, Zoals alarmtechnieken en bewegingssensoren. Maar dat is niet waar Brankaert en zijn studenten mee bezig zijn. Hij geeft een voorbeeld: ,,Een dementerende mevrouw bleek geboren in een Duits stadje. We vonden op YouTube een film van een kasteel in dat dorp. En ze houdt van Abba. Die twee elementen hebben we verwerkt in een beeldverhaal. Ze ging direct vertellen over dat kasteel. Hoe ze daar als jong meisje ging schaatsen. Ze kon alle teksten van Abba-songs meezingen.” Het team ontwierp ook een soort platenspeler die zo makkelijk werkt dat ook mensen met dementie die kunnen bedienen.
Niet sexy
Toen Brankaert zes jaar geleden met zijn onderzoek voor dementerenden begon werd hij af en toe vreemd aangekeken. Dat is toch niet sexy, kreeg hij te horen. Hij ontdekte niettemin dat op de TU/e meer onderzoek naar dementie werd gedaan, maar los van elkaar in diverse faculteiten, zoals bouwkunde of medische technologie. Nu werken al die afdelingen samen, wat leidt tot meer resultaten. Alleen al in de groep van Brankaert lopen nu vier promotie-onderzoeken. Patiëntenvereniging Alzheimer Nederland heeft interesse getoond.
Brankaert had indertijd een persoonlijke reden om zich op dementie te richten: zijn inmiddels overleden opa. ,,Ik wilde zijn kwaliteit van leven verbeteren. Alles wat ik heb bedacht heb ik hem laten zien om te horen of het iets zou kunnen zijn.”
Wereld Alzheimerdag
In Nederland leven 270.000 mensen met dementie, zeventig procent daarvan heeft de ziekte van Alzheimer. Dat aantal stijgt tot een half miljoen in 2040 door vergrijzing. Vrijdag 21 september is het Wereld Alzheimer Dag. In deze regio zijn deze week en volgende tal van activiteiten, zoals voorstellingen, kunstprojecten, lezingen en informatiemarkten. Dit jaar is gekozen voor het thema ‘muzikale ontmoetingen’.