Eerste resultaten workshops Everyday Sounds of Dementia positief

In het najaar van 2018 werden drie interactieve workshops met mensen met beginnende tot milde dementie georganiseerd bij zorgorganisatie Archipel te Landrijt. Dit gebeurde in kader van het ‘Everyday Sounds of Dementia’ project, waarin onderzoekers van de TU/e en Tranzo de rol van alledaagse geluiden in het leven van mensen met dementie bestuderen. Zo kon omgevingsgeluid tijdens de workshops onder andere herinneringen oproepen en sociale interactie stimuleren.

Doel van de workshops

Het doel van de workshops bij Archipel was om betekenisvolle reacties op te roepen en sociale interacties te faciliteren door middel van het afspelen van omgevingsgeluiden. Het zogenaamde ‘dementia soundboard’, waar vier verschillende soundscapes (sets van omgevingsgeluiden) op te horen zijn, werd hiervoor gebruikt. Eén van die soundscapes was bijvoorbeeld het strand, die bestond uit de vier verschillende geluiden: golven, meeuwen, wind en spelende kinderen. De deelnemers konden zelf bepalen welke van de geluiden zij wilden horen. Door een voorwerp op het soundboard te plaatsen werd de corresponderende set van omgevingsgeluiden afgespeeld. Zo zorgde een schelp voor de soundscape van het strand. Met de omliggende knoppen konden de deelnemers zelf de individuele geluiden aan of uit zetten, om zo hun ‘eigen geluid’ samen te stellen.

Resultaten

De interactie met het soundboard en de workshop werden als plezierig ervaren door de deelnemers. “De algemene indruk was dat het een hele ontspannende activiteit was zonder al te hoge verwachtingen. De sfeer was ook prima”, aldus Betty Jansen, programmaleider bij Archipel die aanwezig was bij de workshops. Sommigen zagen het als een spelletje en namen veel initiatief in het bedienen van het soundboard. Anderen waren meer terughoudend, maar begonnen wel herinneringen te vertellen. Een dame met milde dementie, die terughoudend was aan het begin van de workshop, begon naar aanleiding van het geluid van een miauwende kat te lachen vanwege een herinnering uit haar jeugd. De deelnemers leken de soundscapes te interpreteren naar aanleiding van hun persoonlijke ervaringen in het leven. “Je luistert ook vanuit je eigen ervaring, heb ik het idee, want die kinderen op het strand waren voor mij allemaal vogels”, vertelde een van de deelnemers. Soms lokten de verhalen van de ene deelnemer ook reacties uit bij de anderen. Zo had de sociale context van de workshops ook invloed op de ervaringen van de deelnemers. “Het is dus niet enkel het luisteren naar geluid, maar ook het delen met elkaar van herinneringen, verhalen en emoties”, zegt Maarten Houben, onderzoeker aan de TU/e die de workshops gaf. “Ons gehoor is één van onze sterkste zintuigen, maar geluid wordt vaak over het hoofd gezien. De resultaten van deze workshops tonen aan dat we meer moeten nadenken over de rol van geluid in de zorg.”

Vervolgstudie

Momenteel wordt de volgende studie binnen het drie jaar durende onderzoek Everyday Sounds of Dementia voorbereid. Gedurende deze studie wordt met een kussen, dat persoonlijke geluiden en muziek afspeelt op basis van aanraking, de emotionele en cognitieve reactie van mensen in een verder stadium van dementie onderzocht. Uiteindelijk moet het fundamentele onderzoek leiden tot praktische en duurzame geluidstoepassingen voor mensen met dementie.

Het driejarig project ‘Everyday Sounds of Dementia’, onderdeel van het Create Health-programma van ZonMW, is een samenwerking tussen Technische Universiteit Eindhoven, Tranzo (Tilburg University), Archipel en Coöperatie Slimmer Leven.